- 021-87700800
- 09129486005
- Niktahvieh@yahoo.com
مشعل و اجزای آن چیست
نوشته شده: نیک تهویه 14:30 دوشنبه 12 آبان 1399
در این مقاله سعی میکنیم به معرفی کامل ساختار مشعل، اجزای مشعل و انواع آن بپردازیم.مشعل از سری تجهیزات گرمازایی هستند که از طریق ایجاد شعله، گرمای لازم برای سایر وسایل و تجهیزات را تامین میکنند. با توجه به کاربرد موثری که در صنایع مختلف دارند در مدل های متنوعی نیز طراحی و ساخته می شوند.
شاید برای شما هم سوال شده که مشعل چیست و چه کاربردی دارد.مشعل وسیله ای هست که با ترکیب هوا با سوخت مانند گاز ،گازوئیل ،مازوت در یک محیط ایمن تبدیل به انرژی گرمایشی میشود.
مشعل و کاربرد آن
مشعل، از طریق مصرف سوخت، شعله ایجاد کرده و حرارت و گرمای ایجاد شده را از طریق جابه جایی و تابش به محیط اطراف منتقل می نماید. با توجه به آنچه گفته شد مشعلها وظیفه تامین و ایجاد گرمایش را به عهده دارند. براساس ظرفیت گرمایشی، از کاربردهای مشعل می توان به منظور گرم کردن مایعات ناقل حرارت، حرارت دهی مستقیم در پخت و پز، تامین حرارت و گرما برای خشک کردن محصولات، تبدیل آب به بخار نام برد. یکی از متداول ترین سیستم هایی که مشعل در آن استفاده میشود، موتور احتراق در بویلرها است.
یکی از متداول ترین سیستمهایی که مشعل در آن استفاده میشود، موتور احتراق در بویلرها است. در ادامه به اجزای مشعل و انواع آن و همچنین بررسی سوخت مصرفی عملکرد و ویژگی های آن می پردازیم.
اجزای اصلی مشعل
قطعات اصلی مشعل شامل شیر برقی ، رله کنترلی ، شعله پخش کن ، پرشر سوئیچ هوا، الکترو موتور، چشم الکتریک و میله یونیزاسیون، ترانس جرقه، فیلتر سوخت (برای مدل گازسوز ) و دمپر تنظیم هوا است.
الکتروموتور:
از اجزای دیگر مشعل الکتروموتور است که نقش مهمی در این سیستم دارد. این قطعه به عنوان نیروی محرکه در موتور احتراق بویلر عمل کرده (در مشعلهای گازوئیلی به حرکت در آوردن پمپ گازوئیل و در مشعلهای گازی برای به گردش در آوردن ونتیلاتور) و با حرکت مستقیم پروانه یا همان فن هوای مورد نیاز برای تشکیل شعله و احتراق را تامین میکند.
در الکتروموتور مشعل، نکاتی برای تعیین مصرف برق وجود دارد.معمولا بر روی پلاک الکتروموتور مشعل توان خروجی الکتروموتور درج می شود.برای بدست آوردن میزان مصرف واقعی الکتروموتور باید راندمان الکترو موتور در دسترس باشد که داخل کاتالوگ ها درج شده هست.مثلا برای این الکتروموتور راندمان اعلام شده 55 درصد ذکر شده یعنی اینکه برای تولید 125 وات در خروجی الکتروموتور حدود 227 وات برق مصرف میگردد.راندمان الکتروموتور های داخلی بین 50 الی 70 درصد می باشد.
شیربرقی:
در صورت وجود مشکل در مشعل، شیر برقی برای قطع جریان گاز و زمان خاموش شدن مشعل استفاده میشود. هنگام دریافت فرمان، الکترومگنت با غلبه بر نیروی فنر مسیر گاز را باز میکند. در صورت قطع برق الکترو مگنت، با نیروی فنر مسیر گاز با نیروی فنر بسته میشود. شیر برقی جز یکی از قطعات عمده مشعل گازسوز به شمار می آید و تنظیم آن به منظور کارکرد درست مشعل، امری ضروری است. معمولا در مسیر عبور سوخت از پمپ به طرف نازل، یک شیر برقی قرار می دهند تا در زمان خاموش بودن مشعل، از نشت سوخت به داخل اطاقک احتراق جلوگیری کند.
این شیر از جنس آلومینیوم ساخته می شود، دارای یک سیم پیچ است که با ایجاد جریان برق سیم پیچ همانند یک میدان مغناطیسی عمل کرده و هسته آهنی به دیسک جذب می شود، و آن را به سمت بالا می کشد، در نتیجه مسیر جریان گاز باز می باشد. زمانیکه جریان برق قطع شود، میدان مغناطیسی ایجاد شده به وسیله کویل و هسته آهنی قطع شده و در نتیجه سوزن پایین می رود و مجرای عبور سوخت به طرف نازل بسته میشود و مسیر ورودی گاز مسدود می گردد.
مکانیزم عمل شیر برقی مشعل گازی ،با وصل جریان برق به بوبین، هسته (محور شیر) به طرف بالا حرکت میکند و پیستون را نیز به سمت بالا هدایت میکند، روغن بالای پیستون از سوراخ های ریز وارد محفظه ثانویه میشود و بر همین اساس محور شیر به صورت تدریجی وآرام حرکت کرده و مسیر گاز را باز میکند ولی در هنگام قطع جریان برق ،فشار بالای پیستون باعث میشود محور شیر به طور سریع روی نشیمن خود بنشیند و مسیر گاز را باسرعت مسدود کند. تفاوت شیربرقی گازی با شیر مشعل گازوئیلی در این است که با ورود برق به آن ( برای جلوگیری از انفجار ) مسیر عبور گاز تدریجی باز میشود و شعله کم کم افزایش می یابد اما قطع شدن آن لحظهای است.
رله کنترلی:
در يك مشعل اصلیترين بخش، بخش كنترلی مشعل است كه به آن رله می گويند. رله مشعل، كنترل ايمنی عملكرد مشعل و كاركرد صحيح آن، اعلام خرابی و وضعيت عملكرد مشعل را برعهده دارد. رلهها و سيستمهای كنترل كننده مشعل انواع مختلف دارند كه رله ساترونيك معروفترین آنهاست. به عنوان مثال: رله TMG740 قابليت كنترل عملكرد مشعل در دو مرحله(دو شير سوخت)را دارا بوده و مي تواند عملكرد شير پيلوت يا استارت را نيز كنترل نمايد.
رله کنترلی، کنترل و اعمال فرمان ورودی و خروجی به دستگاه را انجام میدهد. خطاهای موجود در مشعل توسط رله کنترلی شناسایی میشود. بنابراین براحتی میتوان برای رفع خطا اقدام کرد. تمامی فرمانهای دستی، اتوماتیک، نیمه اتوماتیک ابتدا به رله اعمال شده و از این طریق فرمان برای ادامه کار مشعل انجام میشود.
در مشعل با فرمان از پايه ۴، موتورفن شروع به كار میكند. چند ثانيه بعد از عمل كردن پرشر هوا، جرقه زن کار میکند. با بازشدن شير استارت يا شير مرحله اول، شعله روشن میشود. در صورتيكه فوتوسل شعله را تشخيص دهد و مشكل نباشد ادامه فعاليت مشعل توسط موتور دمپر و شير مرحله دوم ادامه میيابد. موتورفن گازهای احتمالی جمع شده در ديگ يا محفظه احتراق را نیز تخليه میکند.
ترانس جرقه:
الکترودهای جرقه در مشعل گازی مانند مشعل گازوئیلی کار میکنند. فقط در بعضی مواقع به جای استفاده از دو الکترود ، از یک الکترود ( برای تشکیل قوس الکتریکی ) استفاده میشود. با بالابردن دمای سوخت و هوا در زمان استارت ترانس جرقه و شروع احتراق، مخلوط هوا و سوخت سریع تر به نقطه اشتعال رسیده و شعله تشکیل میشود. ترانس جرقه با ایجاد ولتاژ بالا در دوسر خروجی می تواند جرقه قویتر تولید کند.
در مشعل گازی از شبکه احتراق به جای شعله پخش کن، استفاده میشود زیرا قبل از شبکه عمل اختلاط هوا و گاز به خوبی صورت گرفته، احتیاج به چرخاندن هوا نیست، در نتیجه مخلوط ضمن عبور از شبکه ، بر اين ترانسفورماتور شامل يك هسته مغناطيسي مي باشدكه دو سيم پيچ روي آن پيچيده شده است بطوريكه اين دو از هم و از هسته عايق شده اند.سيم پيچ اوليه به برق اصلي وصل مي شود و سيم پيچ ثانويه به مدار مصرفي متصل مي گردد. اين ترانس جرقه از نوع افزاينده است. بنابراین با انتخاب تعداد حلقه سيم پيچ اوليه و ثانويه در خروجی سيم پيچ ثانويه ولتاژی برابر ۱۰ كيلو ولت خواهيم داشت. زيرا جرقه توليد شده از اين ولتاژ بايد درجه حرارت ملكولهای گازوييل را به ۳۶۰ درجه سانتيگراد برساند.
با توجه به فرمول V(a).I(a) = V(b).I(b) اگرولتاژ ، فركانس و آمپر سيم پيچ اوليه بترتيب ۲۲۰ولت ، ۵۰ هرتز و ۱/۱ آمپر باشد برای داشتن ولتاژ ۱۰۰۰۰ ولت در سيم پيچ ثانويه ( با توجه به ثابت بودن فركانس ) آمپر سيم پيچ ثانويه برابر با ۲۰ميلی آمپر خواهد بود.
جنس الكترود جرقه زن از فولاد زنگ نزن است و پوشش عايق سراميكی دارد. نوك برگشته الكترودها در جلو بالای سوراخ نازل قرار گرفته كه با خارج شدن گازوييل پودر شده و با هوای بين الكترودها مخلوط و جرقه توليد میشود. سپس مخلوط گازوييل و هوا مشتعل میشوند. مدت کوتاهی پس از اشتعال، سوخت از مدار خارج میشود. اگر سوخت مشتعل نشود، رله مشعل ريست میكند. اگر جرقه دائم زده شود احتمال دارد الكترودهای جرقه آسيب دیده و خود ترانس بسوزد.
پرشر سوئیچ هوا:
این سوییچ زمانی تنظیم می شود که مشعل به طور صحیح کارکند ، دامنه تغییرات در این سوییچ ۰٫۴ تا ۳ میلی بار است، جهت آزمایش کافیست کلید را روی ۰٫۴ میلی بار تنظیم کنید اگر شیر برقی عمل نکرد و شعله تشکیل نشد سیم های ورودی و خروحی سوییچ را بعد از ۵ ثانیه از روشن شدن الکتروموتور به هم متصل کنید چنانچه مشعل روشن شود سوییچ خراب است.
در مشعل هایی مورد استفاده قرار میگیرد که دارای دمنده باشد،یعنی در صورت عدم تایید وجود فشار هوا ورودی تسط این قطعه ، شیر اصلی گاز باز نخواهد شد.بخش مکانیکی و ارتباط صفحه دیاگرام در کلید کنترل فشار هوا توسط یک لوله آلومینیومی یا مسی می باشد.در این حالت دهانه زیر دیافراگم را توسط یک لوله به محل خروج هوا از ونتیلاتور متصل می کنند تا فشار هوای خروجی به زیر دیافراگم اثر کرده و در صورت کافی بودن فشار کنتاکتهای NO وصل و مشعل اجازه ادامه کار پیدا کند.
فیلتر:
تجهیزات خط گاز مانند شیر برقی و رگلاتور در مقابل ناخالصی هایی مانند ذرات ریز زنگ لوله و آشغال حساس هستند ، فیلتر ها برای محافظت از تجهیزات در مقابل رسوب و نفوذ ذرات خارجی در خط لوله گاز کاربرد دارند به طور معمول فیلترهایی که در این سری از تجهیزات گرمایشی بکار گرفته می شود از جنس پلی پروپلین تهیه می گردد. پد های فیلتر دارای منافذی کوچک تر از 50 میکرون است، که یکبار مصرف بوده و لازم است که به صورت دوره ای و مرتب نسبت به تعویض و یا تمیز کردن آن اقدام نمایید.
شعله پخش کن:
قطعه ای است که جلوی مشعل سر راه ورود هوا به اطاقک احتراق قرار میگیرد. شعله پخشکن از یک صفحه فلزی مشبک تشکیل شده است. شعله پخش کن باعث فرم دادن به حرکت هوا و سوخت میگردد تا باعث اختلاط هر چه بهتر سوخت و هوا شود.
دمپر تنظیم هوا:
در تجهیزات مشعل گازی، دمپر تنظیم هوا، درواقع دریچههایی هستند که به کمک آنها حجم هوای ورودی به مشعل مدیریت میشود. انواع مختلف دمپر برای تنظیم هوا وجود دارد که مکانیزم عمل آنها بهصورت دستی و یا خودکار است که انواع خودکار آنها توسط موتور الکتریکی تنظیم میشوند. در مشعلهای کوچک و تک مرحله به صورت دستی و در مشعلهای دو مرحلهای یا مشعلهای با عملکرد پیوسته برای تنظیم هوای احتراق از دمپر موتورهای هوا استفاده میشود.
دمپر موتور مشعل در واقع یک سرو موتور است که با دریافت فرمان از رله مشعل در دو جهت ساعتگرد یا پاد ساعتگرد گردش میکند. دمپر موتور مشعل از اتلاف و هدر رفت انرژی جلوگیری میکند. نحوه ی عملکرد دمپرهای تنظیم هوا به این صورت است که به صورت خودکار با روشن شدن مشعل باز شده و زمانیکه دستگاه خاموش شود دمپر بسته میشود. بسته شدن دمپر باعث میشود هوای گرم درون دستگاه به سرعت به بیرون منتقل نشود و اتلاف انرژی صورت نگیرد.
چشم الکتریک و میله یونیزاسیون:
چشم الکتریکی مشعل های گازوئیلی در برابر اشعه ماوراءبنفش حساس نیست نمی توان از آن برای کنترل شعله مشعل های گازی استفاده نمود و بالعکس.
یک میله مقاوم در مقابل حرارت ، به نام ( میله یونیزاسیون ) در فضای شعله نصب گردیده ، طرف دوم آن به اتصال مربوطه داخل کنترل الکترونیک مشعل بسته میشود. در فاصله ۳ تا ۵ میلی متری از میله یونیزاسیون، میله بدنه ( معمولا شبکه احتراق ) قرار دارد، مولکول های هوای موجود در فاصله این دو میله، در اثر شعله ، یونیزه شده ، دارای بار الکتریکی مثبت و منفی می شوند ، یون های مثبت جذب بدنه و یون های منفی جذب میله یونیزاسیون می گردند. شعله يك واكنش شيميايي بين سوخت و اكسيژن است . هر مولكول سوخت و اكسيژن به مقدار مساوی الكتريسيته مثبت و منفی را حمل ميكند و در مجموع از نظر الكتريكی خنثی است. بارهای منفی به شكل الكترون میباشند. در واكنش شيميايی شعله ، ميلياردها الكترون از مولكول آزاد میشوند. مولكول هايی كه الكترون از دست دادهاند به اجزائی با بار مثبت تبديل شده و يونهای مثبت ناميده میشوند .به این طریق یک جریان مستقیم در حد ( ۱ تا ۱۰ ) میکرو آمپر ایجاد میشود.
در کنترل الکترونیک مشعل، در مدار میله یونیزاسیون و میله بدنه، رله ای به نام (رله ناظر بر شعله) وجود دارد که فقط به وسیله جریان مستقیم مغناطیس میگردد. با عبور جریان مستقیم حاصل از عمل یونیزاسیون از بوبین آن، رله مغناطیس شده، مدار را در کنترل الکترونیک می بندد و در نتیجه اجازه ادامه کار به مشعل داده میشود. اگرچه به هر دلیلی این جریان از بوبین رله عبور نکند، مشعل بعد از چند ثانیه خاموش خواهد شد.